Ball Valve มีกี่แบบ ? แต่ละประเภทมีการใช้งานต่างกันอย่างไร

คลายข้อสงสัย Ball Valve มีกี่แบบ แบ่งได้จากอะไรบ้าง ?

ก่อนที่จะเข้าใจถึงประเภทของ Ball Valve ว่ามีกี่แบบ ต้องขอแวะมาทำความเข้าใจเรื่องของการ “จำแนกประเภท” ของบอลวาล์วกันสักเล็กน้อย เนื่องจาก Ball Valve เป็นวาล์วที่มีคุณสมบัติควบคุมการไหลที่ใช้งานได้ง่าย และมีประสิทธิภาพสูง ทำให้ถูกนำไปใช้ในงานระบบท่อหลากหลายรูปแบบ พบได้ตั้งแต่การใช้ในครัวเรือนทั่วไป ไปจนถึงการใช้งานบนยานอวกาศ เพราะฉะนั้นจึงมีการแบ่งประเภทของวาล์วได้หลายแบบเป็นอย่างมาก อาทิเช่น

• แบ่งตามโครงสร้างของลูกวาล์ว จะเป็นการแบ่งตามชนิดของ “บอล” ที่อยู่ภายในของวาล์ว ยกตัวอย่างเช่น Floating Ball Valve และ Trueunion Ball Valve เป็นต้น
• แบ่งตามจำนวนทางเข้าออก นอกจากการเปิดปิดน้ำแบบทางเดียวแล้ว Ball Valve ยังสามารถแบ่งทิศทางของวาล์วเป็นหลายทางได้อีกด้วยเช่น แบบ 2 ทาง , 3 ทาง หรือ 4 ทาง เป็นต้น
• แบ่งตามวิธีการควบคุม Ball Valve มีให้เลือกทั้งการควบคุมแบบ Manual โดยใช้การเปิดปิดที่ตัววาล์วโดยตรง กับแบบสั่งการด้วยหัวขับวาล์ว ซึ่งจะเป็นการสั่งการในระยะไกล

วัสดุของ Ball Valve สำคัญต่อการเลือกใช้งานอย่างไร เรามีคำตอบ !

หากจะให้แบ่งว่า Ball Valve มีกี่แบบ อีกหนึ่งปัจจัยที่ใช้จำแนกชนิดของบอลวาล์วได้ ก็จะเป็นในส่วนของ “วัสดุ” เนื่องจากส่งผลโดยตรงจากความแข็งแรงคงทนของ Ball Valve และยังเกี่ยวข้องกับคุณสมบัติพิเศษบางอย่าง ที่ใช้ได้กับระบบที่เฉพาะตัวอีกด้วย อาทิเช่น Ball Valve สแตนเลส จะโดดเด่นเรื่องของความแข็งแรงทนทาน แต่มีราคาที่สูง เมื่อเทียบกับ Ball Valve ทองเหลือง ที่มีราคาถูกกว่า น้ำหนักเบา ทนทานได้ดีในระดับหนึ่ง ส่วน Ball Valve จาก PVC จะมีราคาที่ถูกมาก ๆ แต่ก็จะเหมาะเฉพาะการใช้งานในครัวเรือนทั่วไป เป็นต้น

ประเภทของ Ball Valve พร้อมลักษณะการใช้งานที่เหมาะสม

หากมองข้ามปัจจัยอื่น ๆ ออกไป แล้วมาเจาะจงในส่วนของ “ประเภทของบอลวาล์ว” ก็จะทำให้สามารถแบ่งวาล์วตามลักษณะการใช้งานได้ชัดเจนมากยิ่งขึ้น โดยเราขอยกตัวอย่างประเภทของ Ball Valve ที่พบเห็นได้บ่อย ๆ ในประเทศไทยดังต่อไปนี้

• Full Port (Full Bore) Ball Valve
  หรือเรียกกันง่าย ๆ ว่า Ball Valve แบบ “รูเต็ม” โดยบริเวณบอลของวาล์ว จะมีรูที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางเท่ากับ ขนาดของท่อที่มีการเชื่อมต่อในบริเวณนั้น ๆ ส่งผลให้ของไหลสามารถผ่านได้อย่างเต็มที่ ไม่มีการสูญเสียแรงดัน เหมาะกับงานที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมปริมาณของไหล เช่น ระบบสูบน้ำ , ระบบบำบัดน้ำ หรือ ระบบของเหลวภายในโรงงานอุตสาหกรรม เป็นต้น
• Reduced Port (Standard Port) Ball Valve
  เป็น Ball Valve ที่มีการใช้งานกันโดยทั่วไป อาจจะเรียกกันง่าย ๆ ว่า บอลวาล์วแบบ “รูปกติ” โดยขนาดของรูบริเวณบอลของวาล์ว จะมีขนาดที่เล็กกว่าท่อที่เชื่อมต่อเล็กน้อย บอดี้ของวาล์วเมื่อเทียบกับแบบ Full Port ค่อนข้างจะมีขนาดที่เล็กกว่า มีน้ำหนักที่เบากว่า ด้านของการใช้งาน แรงดันของไหลอาจจะลดลงเล็กน้อยเพื่อผ่านวาล์ว ราคาถูก นิยมใช้ในระบบท่อประปาครัวเรือนโดยทั่วไป
• V-Port Ball Valve
  Ball Valve แบบ V-Port แน่นอนว่ายังมีความแตกต่างอยู่ในส่วนของ รูบริเวณบอลของวาล์ว โดยทางเข้ารูด้านหนึ่งจะเป็นรูทรงกลมตามปกติ แต่บริเวณทางออกของรูด้านหนึ่งจะถูกบากเห็นเป็นลักษณะสามเหลี่ยม ซึ่งจะมีขนาดให้เลือกอยู่ที่ 30 , 60 และ 90 องศา เหมาะกับการใช้งานที่ต้องการควบคุมปริมาณของไหลอย่างแม่นยำ มักจะพบในอุตสาหกรรมเคมี หรือ อุตสาหกรรมอาหาร เป็นต้น
• Multi-Port Ball Valve
  ปิดท้ายด้วย Ball Valve แบบ “หลายทาง” โดยจะแตกต่างจากบอลวาล์วโดยทั่วไป ที่จะมี ทางเข้า และ ทางออก เรียกกันว่า วาล์วแบบ 2 Way แต่สำหรับบอลวาล์วแบบหลายทาง จะมีเริ่มต้นที่ 3 Way หรือ 4 Way โดยรูของบอลจะไม่ได้เป็นรูตรงที่ทะลุถึงกันอีกต่อไป จะเป็นรูที่มีลักษณะเป็น ตัว L บ้าง ตัว T บ้าง จุดเด่นของวาล์วประเภทนี้ จะไม่ใช่แค่การควบคุมการไหลของน้ำเพียงอย่างเดียว แต่จะมีเรื่องของ “ควบคุมทิศทางการไหล” มาเกี่ยวข้อง

ประเภทของ Ball Valve แบ่งตามลักษณะการติดตั้ง

นอกจากโครงสร้างหลัก และ วัสดุของตัวบอลวาล์วแล้ว อีกหนึ่งสิ่งที่สามารถแบ่งแยกได้ว่า Ball Valve มีกี่แบบ ก็จะเป็นในส่วนของ “ลักษณะการติดตั้ง” แบ่งได้อย่างชัดเจนออกได้ 2 ประเภท ดังนี้

• แบบเกลียว
  “บอลวาล์วแบบเกลียว” พบเห็นได้ทั่วไป นิยมใช้กับระบบท่อที่มีแรงดันไม่สูงมาก ติดตั้งง่าย ราคาถูก มีขนาดเล็ก ไม่เหมาะกับการใช้งานในสภาวะแรงดันสูง อุณหภูมิสูง และ มีการสั่นสะเทือนของท่ออยู่ตลอด ส่วนมากจะใช้กับท่อที่มีขนาดไม่เกิน 2 นิ้วเพียงเท่านั้น
• แบบหน้าแปลน
  หากเป็นประเภทการใช้งานที่ต้องเผชิญกับแรงดันสูง รวมถึงต้องใช้ร่วมกับท่อที่มีขนาดใหญ่เกินกว่า 2 นิ้ว “บอลวาล์วหน้าแปลน” จะเป็นตัวเลือกที่เหมาะสมที่สุด เนื่องจากมีการเชื่อมต่อที่แน่นหนามากกว่า บอดี้ของวาล์วจะมีขนาดใหญ่กว่าแบบเกลียวอย่างเห็นได้ชัด นิยมใช้กับงานอุตสาหกรรม หรือ ระบบท่อที่มีแรงดันสูง เป็นหลัก
  อ่านเพิ่มเกี่ยวกับ Ball Valve แบบเกลียว และ หน้าแปลน คลิกที่นี่

บทส่งท้าย