คำจำกัดความง่ายๆ คือ Ball Valve ทำหน้าที่ในการ “ควบคุมการไหล” โดยภายในวาล์วจะมีลูกบอลกลมที่มีรูอยู่ภายใน ซึ่งจะใช้การหมุนเพียง 90 องศา เพื่อเปิดปิดการไหล หรือ เปลี่ยนทิศทางการไหล

อาจเป็นเพราะรูปแบบการใช้งานที่สุดแสนจะง่ายดาย และพบได้ง่าย ๆ ตามครัวเรือน เลยทำให้มีคนอีกจำนวนไม่น้อย ที่ยังไม่รู้ว่าแท้จริงแล้ว Ball Valve ทำหน้าที่อะไรได้บ้าง ? ซึ่งตามจริงแล้ว “ก๊อกน้ำ” เป็นแค่หนึ่งในประเภทของ “บอลวาล์ว” เพียงเท่านั้น และเป็นศักยภาพเพียงเล็กน้อยที่วาล์วชนิดนี้จะทำได้ บทความนี้เราจะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับ Ball Valve ให้มากยิ่งขึ้น ถ้าพร้อมแล้วเชิญรับชมเนื้อหาที่เราเตรียมมาฝากได้เลย !

ตามพื้นฐานแล้ว Ball Valve ทำหน้าที่ในการ “ควบคุมการไหล” โดยภายในวาล์วจะมีลูกบอลกลมที่มีรูอยู่ภายใน ซึ่งจะใช้การหมุนเพียง 90 องศา เพื่อเปิดปิดการไหล หรือ เปลี่ยนทิศทางการไหล ซึ่งเป็นการใช้งานที่เรียบง่าย แต่กลับมีประสิทธิภาพอย่างน่าเหลือเชื่อ ผนวกกับคุณสมบัติพิเศษอื่น ๆ อีกหลายอย่าง อาทิเช่น โอกาสรั่วซึมน้อย , ทนแรงดันสูงได้ และ ใช้งานได้กับของไหลหลากหลายรูปแบบ นั่นจึงทำให้ Ball Valve กลายเป็นวาล์วที่มีบทบาทสำคัญในหลาย ๆ ภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นการใช้งานในครัวเรือนทั่วไป หรือในอุตสาหกรรมหนัก เป็นต้น

เพื่อให้เข้าใจได้ว่า Ball Valve ทำหน้าที่ได้มากกว่าแค่เป็น “ก๊อกน้ำ” ตามครัวเรือนที่เราคุ้นเคย นั่นจึงทำให้เราได้รวบรวมตัวอย่างของการนำเอา Ball Valve ไปใช้งานในบทบาทที่แตกต่างกันถึง 6 รูปแบบด้วยกัน ซึ่งในบางอย่างเรามั่นใจว่าคุณจะต้องคิดไม่ถึงอย่างแน่นอน มั่นใจว่าเมื่อคุณได้เห็นตัวอย่างของการใช้งานบอลวาล์วที่เรานำมาฝากแล้ว คุณจะไม่กลับไปมองว่าบอลวาล์วเป็นแค่วาล์วธรรมดา ๆ ที่เป็นได้แค่เพียงก๊อกน้ำอย่างแน่นอน

• ใช้ในระบบประปาทั่วไป

  เริ่มต้นจากอะไรที่เราคุ้นเคยกันก่อน โดยจะกล่าวถึง Ball Valve สำหรับการใช้งานในครัวเรือน หรือที่เราเรียก ๆ กันว่า “ก๊อกน้ำ” นั่นเอง บอลวาล์วประเภทนี้จะเป็นแบบพื้นฐาน เน้นความเรียบง่าย ใช้งานสะดวก น้ำหนักเบา ขนาดเล็ก และ ราคาถูก การใช้งานก็ง่ายแสนง่ายเพียงออกแรงบิดที่วาล์ว 90 องศา ก็จะเป็นการเปิดปิดน้ำ ด้วยกลไกที่ไม่ซับซ้อน และ อายุการใช้งานที่ยาวนาน ทำให้นิยมกว่าวาล์วที่มีคุณสมบัติคล้าย ๆ กันอย่าง Gate Valve หรือ Globe Valve อยู่พอสมควร

• ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม

  ในโรงงานอุตสาหกรรมก็ยังนิยมใช้งาน Ball Valve เช่นเดียวกัน โดยจะใช้สำหรับระบบการลำเลียงของเหลวหรือแก๊ส ลักษณะการใช้งานก็จะแตกต่างกันออกไป หากเป็นจุดที่ใช้งานทั่วไป ก็อาจจะเป็นบอลวาล์วแบบเกลียวธรรมดา ในส่วนที่ต้องเผชิญกับแรงดันสูงหน่อย ก็จะใช้บอลวาล์วแบบหน้าแปลน ส่วนมากจะเลือกใช้บอลวาล์วที่ทำมาจากวัสดุที่มีความแข็งแรงคงทน เนื่องจากอาจต้องเจอกับสารที่กัดกร่อน และ อุณหภูมิที่อาจสูงกว่า 300°C ซึ่งประเภทของบอลวาล์วที่เจอบ่อยก็จะเป็นแบบ Full Bore เพื่อป้องกันไม่ให้แรงดันตกในระบบ

• ใช้ในระบบสาธารณูปโภค

  หากตามครัวเรือนของเรามี Ball Valve ในลักษณะของก๊อกน้ำ ในเครือข่ายระบบสาธารณูปโภค ก็มีการใช้งานบอลวาล์วเช่นเดียวกัน ที่ไม่พูดถึงคงไม่ได้ก็จะเป็นเครือข่ายน้ำประปา ที่นิยมใช้จะเป็น Ball Valve ขนาดใหญ่ที่มีการสั่งการด้วยหัวขับ (Actuator) เพื่อควบคุมการไหลของน้ำ ที่มาจากท่อหลักสู่ท่อสาขา มาพร้อมระบบเซนเซอร์ที่ตรวจหาสิ่งผิดปกติต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น แรงดันน้ำ หรือ ความเร็วการไหลของน้ำ หากมีจุดที่ผิดปกติก็จะมีการแจ้งเตือนไปที่หน่วยงานที่รับผิดชอบในทันที แต่สำหรับท่อหลักที่มีขนาดใหญ่ มักจะใช้ Gate Valve มากกว่า

• ใช้ในสถานีบริการน้ำมัน

  ในสถานีบริการน้ำมัน หรือถ้าให้เรียกแบบชินปากก็คงต้องเป็น “ปั๊มน้ำมัน” ด้วยคุณสมบัติเด่นของบอลวาล์ว ที่สามารถควบคุมการไหลได้อย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ Ball Valve ทำหน้าที่สำหรับการ ควบคุมการไหลของน้ำมันจากรถขนส่งน้ำมัน ซึ่งจะนำมาเติมสู่ถังเก็บน้ำมันที่ถูกฝังเอาไว้ใต้ดินของปั๊มน้ำมัน รวมถึงในระบบท่อนำส่งน้ำมันหลาย ๆ จุด ก็ใช้บอลวาล์วเพื่อควบคุมกันไหล เนื่องจากคุณสมบัติของวาล์ว ที่มีอัตราการรั่วซึมต่ำมาก ทำให้ปลอดภัยต่อการใช้งานกับน้ำมัน กรณีเกิดเหตุฉุกเฉินก็จะควบคุมความเสียหายได้มากกว่า

• ใช้ในอุปกรณ์เกี่ยวกับการควบคุมแรงดัน

  Ball Valve ไม่ได้โดดเด่นแค่การควบคุมของเหลวเท่านั้น กับการควบคุมของไหลที่อยู่ในสถานะแก๊สก็ทำได้ดีไม่ต่างกัน สำหรับอุปกรณ์ควบคุมแรงดันอาการต่าง ๆ หากต้องการเพิ่มแรงดันในระบบ ก็จะใช้บอลวาล์วเพื่อเปิดให้แรงดันเพิ่มเข้าไป ที่ใกล้ตัวเราสุด ๆ ยกตัวอย่างให้เห็นได้ง่าย ๆ ก็จะเป็น “เครื่องอัดลม” หรือที่เราเรียกว่า “ปั๊มลม” นั่นเอง และเพื่อความปลอดภัยของการใช้งาน Ball Valve จะต้องทำงานควบคู่ไปกับ safety valve ถังลม เสมอ

• ใช้ในเทคโนโลยีอวกาศ

  อาจจะดูว่าเป็นเรื่องเหลือเชื่อเกินไปบ้าง แต่นี่คือเรื่องจริง เพราะ Ball Valve ที่เราคุ้นเคย ถูกนำไปใช้สำหรับเทคโนโลยีอวกาศ ที่เห็นภาพกันชัดที่สุดก็จะเป็นใน “กระสวยอวกาศ” ขององค์การ NASA บทบาทสำคัญของบอลวาล์ว คือการควบคุมการไหลของเชื้อเพลิง โดยปราศจากการรั่วไหล และจะต้องใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ภายใต้สภาพแวดล้อมที่ “สุดขั้ว” เช่น อุณหภูมิที่ติดลบไปหลายร้อยองศา , แรงดันที่มีการเปลี่ยนแปลงฉับพลันแทบจะตลอดเวลา หรือ แรงสั่นสะเทือนอย่างรุนแรงขณะปล่อยยาน เป็นต้น