Check Valve มีหลักการทำงานอย่างไร ? ทำไมถึงป้องกันการไหลกลับได้

อธิบายให้เข้าใจง่ายที่สุดว่า Check Valve มีหลักการทำงานอย่างไร

Check Valve มีหลักการทำงานอย่างไร ? ข้อสงสัยนี้มีอยู่บนอินเทอร์เน็ตมากมาย ด้วยชื่อที่ช่างชาวไทยเรียกวาล์วชนิดนี้ว่าเป็น “วาล์วกันกลับ” จากคุณสมบัติพิเศษของมันที่ช่วยป้องกันการไหลกลับไปอย่างอัตโนมัติ กลไกการทำงานอาจจะมีความแตกต่างกันบ้างเล็กน้อย ในแต่ละชนิดของ Check Valve แต่ส่วนใหญ่จะมีหลักการที่สุดแสนจะเรียบง่ายคือ “กลไกที่ตอบสนองต่อทิศทางการไหล” ในกรณีที่ของไหลในระบบไหลในทิศทางที่กำหนดไว้ ตัววาล์วก็จะเปิดให้ไหลผ่านอย่างอิสระ แต่เมื่อใดก็ตามที่มีทิศทางการไหลย้อน กลไกของเช็ควาล์วก็จะปิดผนึกตัวเองในทันที แล้วจะกลับมาเปิดเองอัตโนมัติ เมื่อทิศทางการไหลเป็นไปในทิศทางที่กำหนดเอาไว้

Check Valve แต่ละชนิดมีหลักการทำงานอย่างไร ?

• Swing Check valve

จะมีดิสก์วาล์วแบบบานสวิง จะเปิดเมื่อมีของไหลผ่านในทิศทางที่กำหนด และเมื่อมีการไหลย้อน บานสวิงก็จะถูกดันให้ปิดตัวในทันที

• Lift Check valve

กลไกของดิสก์วาล์วจะเป็นแบบ ยกขึ้น ยกลง ในทิศทางการไหลทั่วไปวาล์วจะยกขึ้น เพื่อปล่อยให้ของไหลผ่านไป หากไหลย้อนดิสก์วาล์วจะถูกแรงดันกระทำให้ปิดผนึกทันที

• Ball Check valve

ในทิศทางการไหลปกติ ลูกบอลจะถูกยกให้ลอยขึ้น เมื่อแรงดันลดลง หรือ เกิดการไหลย้อน บอลจะตกลงมาปิดบริเวณ Seat Valve เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการไหลย้อนกลับ

• Spring Check valve

กลไกด้านในจะคล้าย ๆ กับ Safety Valve เมื่อทิศทางการไหลถูกต้องจะดันให้สปริงเปิดออก เมื่อแรงดันลดลงกะทันหัน หรือ มีการไหลย้อน สปริงก็จะดันให้ดิสก์วาล์วปิดสนิท

• Double door wafer check valve

ตัวดิสก์ที่ใช้สำหรับเปิด-ปิดของไหล จะมีลักษณะเป็นปีก2ข้างคล้ายกับ butterfly valve และใช้แรงสปริงเป็นตัวกำหนดทิศทางการเปิดปิด เช็ควาล์วลักษณะนี้ค่อนข้างเป็นที่นิยมเนื่องจากติดตั้งง่ายใช้ได้กับทุกหน้าแปลน

• Disco Check valve

มีลักษณะเป็นแผ่นดิสก์ ใช้สำหรับการเปิดปิด บางทีอาจะเรียกว่า Disc Check valve ลักษณะการติดตั้งเหมือนกับ Double door wafer check valve

• Silent Check valve

ใช้ตัวดิสก์เป็นตัวเปิด-ปิดของไหลเช่นเดียวกัน แต่วาล์วแบบนี้มีข้อดีตามชื่อ Silent Check valve คือระบบการทำงานที่เงียบ ไม่มีเสียงดังเวลาเปิดปิด

ตัวอย่างสถานการณ์จริง เมื่อติดตั้ง Check Valve ในระบบท่อ

เพื่อให้ยกตัวอย่างที่เข้าใจง่าย จะขอกล่าวถึงการติดตั้ง Check Valve ในครัวเรือน มักจะมีการติดตั้งก่อนที่จะเข้าสู่ปั๊มน้ำ ไม่ว่าจะมีถังเก็บน้ำหรือไม่ก็ตาม เพื่อป้องกันไม่ให้น้ำไหลออกจากปั๊มจนเกิดปัญหา Dry Running หรือ “ปั๊มแห้ง” อธิบายโดยง่ายคือการทำปั๊มทำงานโดยไม่มีน้ำในระบบ ซึ่งจะทำให้ปั๊มเกิดการชำรุดเสียหายได้ง่าย และอีกหนึ่งจุดคือท่อขาออกจากปั๊มน้ำ เป็นการป้องกันไม่ให้น้ำไหลย้อนกลับไปที่ปั๊ม หลังจากปั๊มหยุดการทำงาน ซึ่งจะก่อให้เกิดปรากฏการณ์ Water Hammer จนชิ้นส่วนภายในปั๊มน้ำเสียหายได้นั่นเอง

บทส่งท้าย